ZUHAITZ EGUNA 2019.

Udaberri atarian gaudelarik AGENDAXXI-eko delegatuok 4 gaztainondo landatu ditugu Institutu inguruan.

Zergatik dira zuhaitzak garrantzitsuak?

·         Basoak planetaren oxigeno fabrikak dira. Eta karbono dioxidoa xurgatzen dute.

·         Haize eta uraren erruz sortutako higadura saihesteko.

·         Janaria eta aterpea ematen die izaki bizidun guztiei, gizakiak barne.

 GAZTAINONDOAK

Institutuan badugu gaztainondoren bat. 17. CASTANEA SATIVA  eta Institutuko zuhaitzak eta zuhaiskak

Zaharrek kontatzen dute gazteak zirenean udazkenero mendiak gaztainez betetzen zirela. Haizeak hegotik jotzen zuenean, gaztaina-oskol ederrez jantzitako gaztainondoek eranzten hasten zirela diote, ia biluzteraino. Gaur egun mendietan gero eta gaztainadi gutxiago ikusten da, horrek zimeldu du ikuskizuna. 

Gaztainondoa, gaztaina edo gaztaina arbola (Castanea sativa) (castaño, sweet chestnut). Gaztainondoa aspalditik lantzen den zuhaitza da bere hazi jangarriak eskuratzeko. Erromatarren garaian Europa mendebalde eta iparraldean sartu zen. 

Herri-medikuntzaren arabera, bronkitisa sendatzeko gomendatzen diren hostoak dituen zuhaitza. Haziak, gaztainak alegia, gordinik edo erreta jaten dira. Azken burukoak egiteko erabil daiteke: budinak, bizkotxoak, etab. Haragiz osatutako janarien osagarri gisa ere erabiltzen da. Zurari doakionez, saskigintzan oso erabilia izan da gaztainarena. pilotan erabiltzen diren xisteren uztaia eta saihetsak, esate baterako, gaztaina zurez egiten dira, tolesteko oso moldagarria delako. 

1950. urtean Hego Euskal Herrian gaztainadiek 14.530 hektarea lur estaltzen zituzten; hortik aurrerako daturik ez dago. Gaztainadietako garrantziaren galeraren seinale. Euskal Herriko basoetan harizti, pagadi eta pinudien artean oraindik ikus daitezke gaztainadiak,  baina gero eta gutxiago, gero eta gaixoago. Kalte handiena egin eta egiten dutenak bereziki bi  gaitz dira: tinta eta txankroa. Zaindu ditzagun, ea gureak nola doazen. Eta gu ez gaitezan izan haien hirugarren izurritea.